'Binnen drie uur stond er bijna twee meter water in de wijk'

Watersnood bracht Tuindorpers samen

Een nooit meer te vergeten episode in het leven van de Tuindorp Oostzaners werd de watersnood na de dijkdoorbraak op 14 januari 1960.

Nog altijd zijn de inwoners van Tuindorp Oostzaan trots op 'hun' overstroming.

Dat de tienduizend bewoners van de wijk in Amsterdam-Noord in de koude ochtend van de

14de januari 1960 werden verrast door het water en moesten evacueren, wordt nu afgedaan als 'vervelend'.

De 'ongekende saamhorigheid', die de wateroverlast onder de bevolking ontketende, vinden de bewoners

van het tuindorp na 35 jaar nog steeds het belangrijkste aspect van de wateroverlast.

Willem Wierstra, kapper op de Oostzanerdijk, legt zijn schaar terzijde en toont een foto.

Alle werkers kwamen direct van de scheepswerven in Amsterdam-Noord naar Oostzaan om hulp te bieden.

Een boom van een kerel, zijn laspak van de scheepswerf nog aan, pet op z'n hoofd, loopt in zijn werkschoenen

over een houten vlonder. Met een klein kind op blote voeten op zijn schouder.'

De door Wierstra beschreven foto is de drager van de expositie over de Watersnood in Tuindorp Oostzaan,

die vrijdag werd geopend door de Amsterdamse loco-burgemeester F. de Grave. Meer dan vijfhonderd foto's,

video's en dia's worden dit weekeinde in Het Zonnehuis in Tuindorp Oostzaan tentoongesteld.

'Niet zozeer om te herdenken, want het onderwerp is nog steeds actueel. Kijk maar naar Zuid-Limburg of de

wateroverlast in Noord-Holland vorig jaar', zegt voorzitter C. Fellinga van het Historisch Archief Tuinstad

Oostzaan, dat de expositie heeft samengesteld. Kapper Wierstra was vijftien jaar toen het gebeurde.

'Ik zat nog op school. Om half zeven begon het trammelant. Radiowagens reden door het dorp om de

bevolking te alarmeren. Binnen drie uur stond er bijna twee meter water in de wijk.

Ruim 2600 woningen kwamen onder water te staan, tienduizend bewoners moesten worden geëvacueerd. In de winkel hier zat het vol, sommige mensen met de benen

op de kachel. Het was ijskoud.' Het heeft die nacht gesneeuwd. De dijk langs zijkanaal H van het Noordzeekanaal ligt er als een wit lint bij. In de vroege morgen rijdt

militair-chauffeur Ed Bles met zijn combiwagen over de dijk met naast hem legerkorporaal Boers. 'Een forse dooiplek op de dijk', dacht hij nog.

De Legerkourier van februari 1960 beschrijft het voorval als in een jongensboek: 'Chauffeur Bles speurt onraad, tuurt door de voorruit, gaat op zijn remmen staan.

Wanneer ze uitstappen en naar voren lopen, staan ze even verbluft. De dijk is weg, de combi staat met zijn bumper boven een gat, waardoor het zijkanaal H en

het Noordzeekanaal kolkend de 2,5 meter lage polder instroomt. Boers verstaat zijn soldatenplicht. Raast naar een dichtbijgelegen boerderij en begint te bellen.'

De politie, brandweer, Koninklijke Marechaussee, de onderofficier van kamp Zeeburg.

Om zeven uur in de morgen maakt de radionieuwsdienst melding van een 'lek in de dijk'.

In Tuindorp Oostzaan rijden politiewagens tot de wielen in het water rond om de bevolking wakker te porren.

M. Hotman (72) kan het zich nog helder voor de geest halen. Hij was als schilder net op zijn werk in Amsterdam-Zuid

toen zijn vrouw hem belde en vertelde dat de wijk onderliep.

'''Kan niet'', riep ik, ''ik kom er net vandaan''.' Op de pont naar huis zag Hotman dat het menens was.

'Het water kwam uit de straatputten omhoog. De straten liepen langzaam vol.'

Het gat in de dijk had toen al een breedte van tachtig meter aangenomen.

Vier miljoen kuub water stroomde de Noorder-IJpolder binnen.

Binnen drie uur stond tweehonderd hectare blank.

Zijn dochter Ria was elf. Een foto van Ria en broer Kees siert die dagen de kranten.

Samen in een hulpbootje met kat en hond.

We zouden 's morgens naar zwemles gaan', herinnert ze zich.

Ik was lichtelijk in paniek toen het water de gang in stroomde. Mijn broertje van acht dacht aan de financiën:

hij bracht het potje met het huishoudgeld naar boven.

Ik dacht aan het eten, bracht de fruitschaal in veiligheid en begon de gang te dweilen.'

Het duurde 33 uur voordat het gat in de dijk gedicht was. 'De weinige omstanders applaudisseerden', meldde de Volkskrant. Vier grote zuigers waren twee

weken in de weer om de wijk, in de jaren twintig gebouwd voor werknemers van de scheepswerven in Amsterdam-Noord, droog te pompen.

Zevenhonderd man militaire politie met stenguns en karabijnen bewaakte de wijk tegen plunderingen. De omliggende dijken werden afgezet met

prikkeldraadversperringen. De gezinnen, ondergebracht bij familie, kennissen en vrienden, keren na twee weken terug. Jur Klavers (66) en zijn vrouw Jo (63)

hadden de zakjes kolen nog naar boven weten te brengen. Bij terugkeer stond het serveerblad met suikerpot en koffiekopjes keurig achter de deur in de gang.

'Met het pompen zo van het keukenblok gezogen', weet Klavers, destijds pontmachinist, nog. 'Alles lag onder een dikke laag olie-achtige modder.'

Het kroos zat op en onder het behang, de bezittingen waren beschimmeld, stukgeweekt en wit uitgeslagen.

Hotman herinnert zich dat zijn pakje brood na het droogpompen van de polder nog achterop zijn fiets zat. 'Het was inmiddels wel vier keer zo groot geworden.'

'Een samenloop van omstandigheden', luidde de conclusie over de oorzaak van de overstroming. Waarschijnlijk veroorzaakt door een gesprongen waterleidingbuis,

die ongeveer een halve meter onder het wegdek op de dijk lag. De totale schade bedroeg ongeveer acht miljoen gulden. De inwoners van Tuindorp Oostzaan

zeggen er 'redelijk uitgesprongen' te zijn met de vergoedingen van het Rampenfonds. 'We waren wel toe aan iets nieuws', herinneren de Klavers zich.

Van een 'watersnood' wil niemand iets weten in Tuindorp Oostzaan. 'Dit hier was natuurlijk helemaal niets

vergeleken met de echte ramp in Zeeland in 1953.

Hier is slechts een oude vrouw overleden in haar bed aan een hartaanval. Zeeland was een verschrikking.

Maar het is waar: je vindt je eigen leed altijd het ergste', weet moeder Hotman.

Voorzitter Fellinga van het Historisch Archief beklemtoont na 47 jaar nog altijd de grote solidariteit tussen

hulpverleners en inwoners van Oostzaan.

Nu nog merk je dat die overstroming de mensen meer tot elkaar heeft gebracht.'

Kapper Wierstra: 'De Wereldomroep stond hier voor de deur, Tuindorp Oostzaan was wereldnieuws.

Maar het feit dat al die mannen hun werk op de werven in de steek lieten om iedereen

te komen helpen, heeft meer indruk op mij gemaakt.'

Copyright: de Volkskrant

Later bij de terugkeer trof men de onbruikbaar geworden interieurs en huishoudelijke apparatuur aan.

Een oud-Tuindorper zei eens: "Wij zijn toen heel goed geholpen en er meestal niet slechter van geworden."

Daarom doet het cynische grapje dat je in die dagen in Noord hoorde wel een beetje cru aan, want volgens sommigen werd er op Tuindorp voor het slapen gaan het

volgende gebeden. "Geef ons heden ons dagelijks brood en ieder jaar een watersnood."

Rein Groen heeft tot zijn dertigste in Tuindorp gewoond en woont nu alweer 30 jaar in Brielle[ ZH ] en schrijft iets over deze tijd: Watersnood Tuindorp Oostzaan, “Groene broden” Nadat we een aantal dagen bij familie hadden gelogeerd kwamen we als gezin weer bijeen op de Zuiderkruis. Dit schip werd vanaf 1947 als hospitaal/troepenschip door de Nederlandse regering ingezet voor troepentransporten naar en van Indonesië. Er was plaats voor circa 1.600 manschappen aan boord in grote slaapzalen. Nadat een deel als hospitaalschip was ingericht, kon de Zuiderkruis ongeveer 810 personen vervoeren. Dit schip werd aangemeerd bij de Javakade en beschikbaar gesteld voor families uit Tuindorp. We werden verdeeld over twee hutten, één voor de vrouwen en één voor de mannen. Een prachtige tijd brak aan. Voor mijn moeder is het de mooiste vakantie geweest ware het niet dat men absoluut niet wist wat er bij thuiskomst boven het hoofd hing. Voor ons was het enorme schip een enorme speeltuin. Veel van je vriendjes en vriendinnetjes waren ook hier weer je buren. Met de bus naar school en terug en pret hebben. Voor het eten werd gezorgd en de afwas gedaan. Er waren gezellige middagen voor de kinderen en ontspanning voor de volwassenen ’s avonds. Op één van die middagen heb ik mijn vuurdoop als zanger gehad. Met een driemanscombo mocht ik het prachtige Marina van Rocco Granata vertolken. De tekst ken ik nog steeds. Na een aantal weken, het water was gezakt mochten mijn ouders en oudere broers en zusters poolshoogte gaan nemen. Het was een enorme bende. Een decimeters dikke modderlaag op de vloer en alles klets- en kletsnat. Uit een eerste inspectie bleek dat wat beneden was gebleven weggegooid kon worden. Boven lagen de vier broden die mijn broertje moest halen op de ochtend van de ramp. Vergeten mee te nemen. Ze waren helemaal groen.
>>>>> index	KLIK HIER voor het rapport overstroming Tuindorp Oostzaan 1960 Bron: Nationale Brandweer Documentatie Centrum